دین و زندگی اول تا چهارم متوسطه-علمی - آموزشی

دین و زندگی اول تا چهارم متوسطه-علمی - آموزشی

خلاصه دروس و سوالات دین و زندگی اول تا سوم دبیرستان و پیش دانشگاهی
دین و زندگی اول تا چهارم متوسطه-علمی - آموزشی

دین و زندگی اول تا چهارم متوسطه-علمی - آموزشی

خلاصه دروس و سوالات دین و زندگی اول تا سوم دبیرستان و پیش دانشگاهی

اهم مطالب و سوالات درس ۱۴دین و زندگی سوم متوسطه سال ۹۰

سلام حضور همکاران ارجمند و دانش آموزان عزیز سال نو را تبریک میگم و 12 فروردین روز جمهوری اسلامی مبارک باشد و انشاء الله روز 13 فروردین که روز طبیعت (سیزده بدر) بود نیز با شادی و سرور شما به پایان رسیده باشدو همیشه سبز و بهاری باشید .از چهاردهم فروردین فصل کار و کوشش و تلاش علمی شروع شده و انشاء الله با عزم راسخ و انرژی مضاعف در جهت کسب علم و دانش تلاش وافر و مضاعف به خرج دهید. و از وقت کم مانده از سال تحصیلی حداکثر استفاده را بنمائید .

 

درس چهار دهم زمینه های پیوند

خانواده ارزش مند ترین بنیاد اجتماعی نزد خداست و با آمدن فرزند کامل می شود زن و مرد به ، دارای ویژگی های فطری یکسان  و هدف مشترک هستند  و به طور یکسان می توانند به آن هدف رسیده  و در بهشت جاوید منزل گزینند

شخصیت انسانی زن و مرد :

 کلمه ی انس " انسان" و بنی آدم در قرآن کریم زن و مرد هر دو  را شامل می شود. 

 آیا ملاک کرامت نزد خداوند جنسیت است ؟زن و مرد در نظر خداوند تفاوتی ندارند : 1-کرامت و برتری نزد خداوند اختصاص به جنسیت زن و مرد ندارد 2-ملاک برتری نزد خداوند تقواست 3-پاداش و کیفر اخروی به جنسیت ارتباط ندارد .

- زوجیت میان زن و مرد آنگاه معنا دارد که هردو تکمیل کننده هم باشند .

- زن و مرد از نظر ویژگیهای انسانی مشترک ولی از جهت زن و مرد بودن تفاوت دارند .

نقشهای مکمل :

مقصود از آفرینش زوج : 1-هرکدام نقشهای متفاوتی را بر عهده میگیرند 2-مکمل هم باشند 3-یک خانواده متعادل را پدید آورند 4-هدف واحد دارند.

تفاوتهای زیستی و روان شناختی سبب چه موضوعی در زن و مرد شده : سبب شده هر کدام از زن و مرد بتوانند در زندگی مشترک در خانواده نقشهای متفاوتبی را بر عهده بگیرند و یک خانواده متعادل را پدید اورند به طور مثال توانمندی عاطفی بالای زنان و قدرت جسمی بیشتر مردان برای آن است که زن و مرد دو نقش تکمیلی در کنار هم ایفا کنند .زن با محبت مادری فرزندان را رشد دهد و مرد با کار کردن خود نان آور خانواده باشد .

چرا امروزه برای نقش مادری زن ارج و منزلت لازم را قایل نیستند؟ علت این اشتباه بنیادین آن است که می پندارند فضیلت و قدر و منزلت آدم هابه قدرت اقتصادی آن ها است. و این موضوع به علت باورهای غلط فرهنگی و اجتماعی است که به هیچ وجه مورد تأیید دین اسلام نیست .

مهمترین عامل پایداری خانواده پس از ازدواج چه موضوعی است ؟ درک درست زوجیت و مکمل هم بودن زن و مرد و عمل به این درک می باشد .اگر همسران از این موضوع غافل باشند به سرعت در محیط خانه از هم بیگانه میشوند و با پیش آمدن کوچکترین تنش از هم جدا میشوند اما اگر درک متقابل از نیازها وجود داشته باشد  به تعبیر قرآن لباس یکدیگر میشوند و کاستی ها و نقص های یکدیگر را می پوشانند.

آماده شدن برای ازدواج نیازمند چه شرایط و برنامه هایی است : 1-عفاف و پاکدامنی2-تعیین هدف برای تشکیل خانواده3-شناخت تفاوتهای زن و مرد4-آشنایی با نقش خود در خانواده5-مسئولیت پذیری در خانواده6-شناخت معیارهای همسر مناسب.

تقویت عفاف و پاکدامنی :

-دوره بلوغ تا ازدواج از حساسترین و ارزشمندترین دوره عمر انسان است .

-جوانی که دوره بلوغ را با پاکدامنی بگذارند و زندگی مشترک را بدور از فحشا آغاز کند راه رسیدن به بهشت را برای خود و فرزندانش هموار می کند .

-قرآن کریم از دختران و پسران می خواهد قبل از ازدواج عفاف داشته باشند و بدنبال برقرار کردن رابطه پنهان و آشکار با جنس مخالف نباشند .

-هرکس خواستار ان است که دیگران به اعضای خانواده اش نظر سوء نداشته باشند خودش هم باید چنین باشد .

-نظام هستی براساس عدالت است ، عمل هرکس عکس العملی دارد که قسمتی از آن در این جهان و قسمتی در آخرت ظاهر میشود.

برای پیشگیری از گرفتاری به بیماری فساد و گناه باید کاری کنیم که در آستانه گناه قرار نگیریم .

در این عصر که گسترش دهندگان فساد و فحشا از آخرین دستاوردهای علمی برای نیل به مقاصد شوم خود بهره می برند وظیفه جامعه اسلامی چیست ؟باید با زیرکی و شجاعت روحی و توکل بر خداوند راههای نزدیکی به گناه را ببندیم و بینی شیطان را به خاک بمالیم .

اقدامات لازم برای حفظ پاکدامنی : 1-آشنایی با سیره و سنت پیامبر2-عبادت و بندگی خدا3-استقامت در برابر تحریک دیگران4-انتخاب دوست دیندار5-کنترل نگاه به نامحرم6-شرکت در مراسم مذهبی7-عاقبت اندیشی8-لباس مناسب و ...

اهداف ازدواج :1-پاسخ به نیازهای جنسی - ابتدایی ترین نیاز 2- انس با همسر ایجاد آرامش 3- رشد و پرورش فرزندان تربیت فرزندان صالح 4- رشد اخلاقی و معنوی عالی ترین هدف ازدواج دوری از فساد حسن خلق تحمل رنج .

اول -  نیاز جنسی

- ابتدایی ترین زمینه تشکیل خانواده نیاز جنسی زن و مرد به یکدیگر است.

- این نیاز از دوران بلوغ آغاز و اولین کشش و جاذبه را میان زن و مرد ایجاد می کند.

دوم - انس با همسر

  • زن و مرد نیازمند آرامش روحی هستند که این نیاز فقط با بودن در کنار همسر حاصل می شود راه دیگری برای دست یابی به آن نیست.
  • اگر زن یا مرد به این نیاز همسر توجهی نداشته باشد خانواده موفقی ندارند.
  • تجربه های روان شناختی گویای آن است که توانایی زن در ایجاد سکونت و آرامش در خانواده بیشتر از مرد است ، چون زن مبدا آرامش در خانواده است.

سوم - رشد و پرورش فر زندان

- خانواده بستر رشد و بالندگی فرزندان است. - فرزندان  تحکیم بخش وحدت روحی بین زن و مرد هستند.

- رشد و بالندگی فرزندان با همراهی و پایداری والدین امکان پذیر  است. - پدر و مادر با آمدن فرزند با خدا پیمان بسته اند که این هدیه الهی را شکوفا کرده و به ثمر برسانند.- بهداشت روانی و جسمی کودک و تعادل و اخلاقی وی ، خواست خداوند از والدین است که باید از همان اوایل بحث ازدواج مورد توجه قرار گیرد.- هر یک از استعدادهای فرزند که سرکوب شود در پیشگاه خدا مسئولیت و مجازات دارد.

عوامل سرکوب استعدادهای فرزندان:

- بی تدبیری پدر و مادر  - خود خواهی ها - چشم و هم چشمی ها  - تسلیم در برابر آداب و رسوم ساختگی

چهارم  : نیاز به رشد معنوی و اخلاقی

-  نیاز به رشد معنوی و اخلاقی عالی ترین زمینه برای تشکیل خانواده است.

- تشکیل خانواده  ،  ایجاد فرصتی مناسب برای رشد معنوی و فضایل اخلاقی و اجتماعی زن و مرد و فرزندان است

نتایج معنوی ازدواج برای جوانان :

1-  دور شدن از زمینه های فساد            2- تجربه مسئولیت پذیری  .

3- پرورش مهر و محبت و عشق به همسر و فرزندان 4- تمرین ایثار و از خود گذشتگی  .

5- وفاداری ، حسن خلق ، مدارا ، تحمل رنج ها و سختی ها .

نکته مهم : برای پایداری و دوام ازدواج 4 هدف فوق مهم اما هدف چهارم باید در اولویت قرار گیرد .

سوالات درس چهاردهم دین و زندگی 3

1- عالی ترین زمینه برای تشکیل خانواده را بیان کرده ، توضیح دهید . خ 85-  ش
87-  د 88-

2- از زمینه های تشکیل خانواده ، « اُنس با همسر » را شرح دهید .  ش 88-

3- زمینه های تشکیل خانواده ( اهداف ازدواج ) را نام ببرید. د 85- د 86-  د 87-
د 89-

4- عبارت قرآنی « وَ جَعَلَ بَینَکُم مَوَدَّةً وَ رَحمَةً » به کدام یک
از زمینه های تشکیل خانواده اشاره دارد ؟ توضیح دهید.  د 88- ش90-

5- ابتدایی ترین زمینة تشکیل نهاد خانواده چیست ؟ توضیح دهید. ش 86-

6- آیا تفاوت میان زن و مرد به معنای برتری یکی بر دیگری است ؟ خ 86-  خ 88- 
ش90 ( با ذکر مثال)- 

7- چرا خداوند نقش زن و مرد را متفاوت قرار داده است ؟  خ 87-

8- در زمینه های شکل گیری نهاد خانواده موارد مقابل را مشخص نمایید.  الف )
ابتدایی ترین زمینه        ب) عالی ترین زمینه  خ 90-

9- ترجمه کنید : « وَ الذّاکِرینَ اللهَ کَثیراً وَ الذّاکِرِاتِ أَعَدَّ
اللهُ لَهُم مَغفِرَۀً وَ اَجراً عَظیماً » (احزاب 35)  خ 90 –

10- آیا کلمة اِنس و بنی آدم در قرآن کریم اختصاص به جنس خاصی
دارد ؟ چرا ؟  خ 89-

اهم مطالب با پاسخ سوالات درس 13 دین و زندگی 3 (کرامت نفس)

مطالب مهم و سوالات درس 13 دین و زندگی 3 (کرامت نفس) کتاب جدید سال 90

عزت نفس به معنای شکست ناپذیر بودن است

انسان عزیز کسی است که در مقابل دیگران تسلیم نمی شود .

نقطه مقابل عزت (شکست ناپذیری) ذلت (شکست پذیری ) است .

طبق آیات 70 سوره اسرا خداوند به انسان کرامت و بزرگی بخشید و بر بسیاری از مخلوقات برتری داده است .

عزت نفس باعث قرب الهی می شود .

انسان باید در 2 مورد با عزت باشد 1- خواسته های نامشروع (عوامل درونی) 2- دشمنان ظالم و ستمگر (عوامل بیرونی)

انسان عزیز به خواسته های نامشروع دیگران پاسخ (نه) می دهد .

قرآن کریم در سوره منافقون عزت را به ترتیب برای خدا پیامبر و اهل ایمان معرفی می کند و سرچشمه عزت خداوند است .

از نظر حضرت علی (ع) انسان دارای عزت نفس = خدا در نفس آنها بزرگ و غیر خدا کوچک است .

همچنین در مورد عوامل بیرونی فرمود = بنده دیگری مثل خودت نباش چون خدا تو را آزاد آفرید .

نمونه هایی از زندگی عزت مندانه امامان و پیامبران : 1 -پیامبر اکرم (ص) در محاصره دره شعب ابیطالب 2- امام حسین در محاصره سپاه یزید و قیام عاشورا فرمود) مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است ) 3 پاکدامنی و عزت نفس حضرت یوسف در برابر تمایلات زلیخا .

تمایلات انسان دو دسته اند : ( تمایلات عالی - خود عالی مربوط به بعد روحانی و معنوی نفس لوامه مثل : احسان شجاعت ایثار ) .

تمایلات دانی-خود دانی مربوط به بعد جسمانی و حیوانی و دنیایی نفس اماره مثل : ثروت - شهوت).

بنابر تحقیقات اکثر گناهکاران و مجرمان افرادی هستند که عزت نفس خود را از دست داده و تحقیر شده اند .

سوالات متن درس 13 کرامت نفس با آدرس پاسخ

1-رسیدن به سعادت در گرو چیست ؟ص158 خ1-4

2-عزت یعنی چه و و انسان عزیز چه کسی است و و منظور از عزت نس چیست و نقطه مقابل عزت چه نام دارد ؟ ص 160 پ 1 خ 1 تا 5

3-خطاب خداوند به انسانی که به سوی او قدم برمیدارد چیست ؟ص161 خ سبز

4-عملکرد و رفتار انسان دارای عزت نفس چگونه است ؟ص162 پ2  خ1 تا 2

5-علت اینکه برخی از افراد در توجیه خطا و گناه خود عوامل تحریک کننده بیرونی را مقصرجلوه می دهند چیست؟ص162خ1 پ 3 خ 1 5

6-از نظر قرآن چگونه می توانیم ایستادگی و عزت در برابر هوس و گناه را در خود تقویت کنیم ؟ ص 162 پ عزت نفس و بندگی خدا . خ 2 تا 5

7- قرآن کریم به ترتیب عزت را برای چه کسانی میداند ؟ ص 162 خ آخر و 163 خ  تا 2

8-علی (ع) در وصف انسانهایی که عزت خود را در بندگی خدا یافته و برگناه و هوس پیروز شده اند چه می فرماید ؟ ص163 احادیث با خط سبز

9-انسان باید در مورد چه چیزی و چه کسی شکست ناپذیر باشد ؟ عزت و شکست نا پذیری در دو مورد ضروری ... ص 161 موارد 1 و 2

10-انسان با چند دسته از تمایلات در درون خود مواجه است ؟ نام دیگر این تمایلات چیست ؟ص165 پ1 ش 1 و 2
11-مثالی از تقابل این دو دسته تمایل ( خود عالی-خود دانی) ص195پ2خ1-6

12-جاهای خالی را پر کنید: دو دسته تمایلات اصیل و غیر اصیل با عنوان نفس ... و نفس.... وارد صحنه می شوند و جنگ سختی را در درون ما به راه می اندازند.( اماره لوامه)

13-چرا پیشوایان ما در سخت ترین شرایط زندگی عزت مندانه زیستند و تن به خواری ندادند 4 مورد را مثال بزنید ؟ ص163چون بنده حقیقی خدا بوده اند .1 -پیامبر اکرم (ص) در محاصره دره شعب ابیطالب 2- امام حسین در محاصره سپاه یزید و قیام عاشورا فرمود) مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است ) 3 پاکدامنی و عزت نفس حضرت یوسف در برابر تمایلات زلیخا .

14-چرا کسی که خود را ببازد زیان کارترین مردم است ؟ زیرا چنین کسی اصل وسرمایه خود را که همان خود عالی واصیل است از دست داده است.

15-علت از یاد بردن خود چیست ؟ چرا ؟ به فراموشی سپردن خداوند وغفلت از اوست زیرا خداوند سرچشمه همه ی نیکی ها وخوبی هاست.

16- طبق تخقیقات اکثر گناهکاران و مجرمان چه افرادی هستند ؟ص166 پ3 خ1-3

17-با توحه به آیه 10 سوره فاطر راه رسیدن به عزت نفس چیست ؟ چرا؟ مراجعه به سرچشمه عزت یعنی خدا . زیرا هر کس اطاعتش از خدا بیش تر باشد کرامت وعزتش بیش تر است.

18-آیا عرت تنها از آن خداست ؟ بله به توجه به آیه 10 فاطر تمام عزت رااز ان خدا می داند وبرای دیگری که در مقابل خدا باشد سهمی قائل نیست.

 

11-مثالی از تقابل این دو دسته تمایل ( خود عالی-خود دانی) ص195پ2خ1-6

اهم مطالب و پاسخ سوالات درس ۱۲ دین و زندگی سوم متوسطه

درس دوازدهم : دین و زندگی سوم متوسطه کتاب جدید التألیف ( ویژگیهای حکومت اسلامی)

ویژگیهای حکومت اسلامی عبارتند از الف) رابطه رهبری با مردم.  ب) وظیفه مردم نسبت به رهبر.  ج) نظام اسلامی و مردم سالاری.  د)  حکومت اسلامی زمینه ساز حکومت جهانی حضرت مهدی (عج).

الف) : رابطه رهبری با مردم عبارتند از : 1-دلسوز و مهربان است 2- با مردم مشورت می کند 3- در تصمیم گیری قاطع و استوار است 4-به روشنگری مردم می پردازد 5-نسبت به سرنوشت مردم قاطع است 6-نگاه برابر با آحاد جامعه دارد 7-مردم را به دین خدا تربیت می کند 8- در برابر مردم متواضع و فروتن است .

ب) : وظیفه مردم نسبت به رهبر عبارت است از : 1-تبعیت از رهبر جامعه-2-استقامت و پایداری بر پیشرفت 3-وحدت و همبستگی اجتماعی 4-آمادگی برای مقابله با ظالمان 5- افزایش اگاهی سیاسی و اجتماعی 6- خیرخواه و یاری دهنده رهبر 7-امر به معروف و نهی از منکر 8-کوشش برای آبادانی کشور 9-حفظ اموال عمومی 10- ترجیح منافع جامعه بر منافع فردی

سیمایی از حاکم اسلامی در نامه علی (ع) به مالک اشتر

امام علی (ع) در نامه ای به مالک اشتر به عنوان فرمانروای مصر در خصوص رابطه  حاکم اسلامی با مردم نکات مهمی را  تبیین نموده است که به تفکیک در جدول زیر می آید :

برخورد با شهر وندان

حاکم باید با همه مردم دوست و مهربان باشد چه مسلمان و برادر دینی او باشند و چه نباشند.

- دل خویش را در هاله ای از مهربانی نسبت به شهروندانت قرار بده و با همه دوست و مهربان باش چرا که مردم دو دسته اند و دسته ای برادر دینی تو و دسته ای در آفرینش با تو برابرند.

تکبر و خود بزرگ بینی

یکی از آفت های مهم برای حاکم اسلامی تکبر و خود بزرگ بینی است که امام (ع) مالک اشتر را از آن بر حذر می دارد.

- اگر با مقام و قدرتی که داری دچار و تکبر و خود بزرگ بینی شدی به بزرگی و عظمت حکومت خداوند بنگر که این کار تو را از سرکشی نجات می دهد تندروی تو را فرو می نشاند و عقلت را به جایگاه اصلی باز می گرداند.

دوست داشتنی ترین چیز ها نزد حاکم

دوست داشتنی چیز نزد حاکم باید سه خصوصیت داشته باشد :

الف) در حق میانه ترین          ب) در عدل شامل ترین       ج) در جلب خشنودی مردم فراگیرترین باشد

- خشم عمومی مردم ، خشنودی خواص را از بین می برد و رضایت عمومی ، خشم خواص را از بین می برد.

عیب جویان

یکی دیگر از رفتارهای حاکم اسلامی طرد عیب جویان است چون حاکم اسلامی باید بیش از هر کس در پنهان کردن عیب مردم بکوشد.

سخن چینان

عدم شتاب در پذیرش حرف سخن چین چون سخن چین در لباس نصیحت ظاهر می شود اما خیانت کار است.

مشورت با ترسویان

عدم مشورت با ترسو چون مشورت با ترسویان روحیه حاکم را سست می کند.

نیکوکاران و بدکاران

نیکوکاران و بدکاران نباید در نظر حاکم یکسان باشند چون این کار نیکوکاران را در کار خیر بی رغبت و بدکاران را به کار بد تشویق می کند.

طبقات محروم

در مورد طبقات محروم  ، حاکم باید گروهی مورد اطمینان و خدا ترس و متواضع را انتخاب کند درباره وضع آنها تحقیق کنند و گزارش بدهند. و این گروه بیش از همه به عدالت نیازمند هستند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعریف نظام جمهوری یا مردم  سالار : حکومتی است که بر اساس نظر و رأی اکثریت مردم پدید آمده است . یعنی اکثریت مردم ، نوع حکومت خود را تعیین کرده اند نه فرد یا گروهی خاص .

لفظ جمهوری در کنار اسلامی بیانگر آن است که مردم ایران با انقلاب خود جمهوری اسلامی را به پا کردند و و به قانون اساسی که شکل کلی حکومت را تعیین می کند رإی دادند و با شرکت در انتخابات ریاست جمهوری مجلس شورای اسلامی مجلس خبرگان رهبری و شورای اسلامی شهر و روستا مشارکت دارند .

مردم سالاری دینی چیست ؟ نوعی حکومت اسلامی است که بر مبنای قوانین اسلامی تشکیل میشود و قانونگذاران نمی توانند بر خلاف دستورات الهی قانون تنظیم کنند . به همین جهت این نظام مردم سالاری دینی نامیده میشود .  

شباهت میان نظام اسلامی و حکومتهای دموکراتیک (مردم سالار) چیست؟

شباهت: هم نظام اسلامی و هم نظام دموکراسی تابع رای و خواست اکثریت مردم است و اکثریت مردم تعیین کننده نوع نظام حاکم بر جامعه است نه خواست فرد یا گروهی خاص.

تفاوت میان نظام اسلامی و حکومتهای دموکراتیک (مردم سالار) چیست؟

تفاوت: اولا : حکومت اسلامی مسئول اجرای احکام و قوانین اسلامی است و ولی فقیه تابع مقررات و ضوابط دینی است و قانونگذاران نمی توانند بر خلاف دستورات الهی قانون تنظیم کنند ثانیا : دموکراسی رایج جهان هدفش تامین خواسته های مادی مردم است و نسبت به ارزشهای الهی بی اعتنا است.اما هدف اصلی از نظام اسلامی سعادت اخروی و برقراری عدالت اجتماعی و آسایش و رفاه مردم است .

د) : آیا تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت می تواند در زمینه سازی حکومت جهانی حضرت مهدی موثر باشد؟

پاسخ مثبت است به چهار دلیل:

اولا: برقراری حکومت اسلامی یک ضرورت اساسی برای اجرای احکام اسلامی است و به مومنان فرصت می دهد که برای ظهور آماده شوند.

ثانیا: مرجعیت و ولایت فقیه در عصر غیبت همان چراغ هدایتی است که بوسیله آن راه از بیراهه شناخته می شود و ولایت و حکومت ،  قلعه و حصار متین و محکمی است که منتظران در آن به آماده سازی و تشکل خود می پردازند.

ثالثا: تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت به معنای ارایه یک الگو از حاکمیت دینداران است ، با تشکیل این نوع حکومت ضمن توسعه و سازندگی و رفاه نسبی  ،  معنویت و عدالت هم بوسیله آن گسترش می یابد و حق طلبان جهان  امیدوار به  تجدید حیات فضایل اخلاقی و کرامت های انسانی خواهند شد و آماده ظهور موعود جهانی.

رابعا: وجود حکومت اسلامی (در شرایطی که امروز قدرتمندان در اندیشه سرکوب اندیشه مهدویت هستند) می تواند امکان مقابله با توطئه ها و تهاجم را فراهم آورد و برنامه وسیعی را برای پایداری و استقامت مسلمانان در مقابل مستکبرین تدارک ببینند.

سوالات مهم درس دوازدهم دین و زندگی 3 کتاب جدید سال

 

1- چرا نظام اسلامی را « مردم سالاری دینی » نامیده اند ؟ خ 85-

2- آیا تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت می تواند در زمینه سازی حکومت جهانی ولی
عصر(عج) مؤثر باشد ؟ د 85-  د 89-

3- تفاوت اصلی نظام اسلامی با سایر حکومت های دمکراتیک در چیست ؟ خ86-  د 86-
ش90-

4- « مردم سالاری دینی» را با دمکراسی رایج در جهان مقایسه کنید .  خ 88-

5- با توجّه به سفارشات حضرت علی (ع) به مالک اشتر بنویسید چرا رهبر باید از
افراد عیب جو و ترسو دوری کند ؟  ش 87-

6- تکمیل کنید : هدف دمکراسی رایج در جهان تأمین ............... مردم می باشد
.  خ 89-

7- حکومت دمکراتیک یا مردم سالار را تعریف کنید.  خ 90 –

dir=

اهم مطالب و پاسخ سوالات درس ۱۱ دین و زندگی سوم متوسطه

درس یازدهم  -  مرجعیت و ولایت فقیه

امام  در جامعه 2 وظیفه مهم دارد که  در زمان غیبت امام زمان (ع) به شیوه های زیر عمل می شود :

شیوه تداوم  وظایف امام  در عصر غیبت امام عصر (ع)

مرجعیت علمی

چون جامعه اسلامی در هر عصر و زمانی با مسایل دینی و اجتماعی جدید روبرو می شود در حل مسایل و مشکلات دینی جز با تکیه بر تخصص عمیق و تسلط کامل بر منابع دینی مقدور نیست پس مردم باید در مورد حل مسایل و مشکلات جدید جامعه به فقیهان و مجتهدین مراجعه و احکام جدید دین را دریافت دارند.

ولایت ظاهری

ولایت ظاهری(حکومت اسلامی) در عصر غیبت توسط ولی فقیه انجام می شود.

وجود کتاب الهی به تنهایی کافی نیست ، جامعه اسلامی نیازمند  مرجعیت علمی و  ولایت ظاهری (حکومت اسلامی ) است

معرفی و تعریف چند اصطلاح:

تَفَقُّه

به معنای تفکر عمیق است.

فقیه

به افرادی که در مسایل دینی و احکام دین به معرفت عمیق رسیده اند فقیه گفته می شود.

مرجع تقلید

به فقیهانی که مردم برای گرفتن احکام دینی به آن ها مراجعه می کنند و از آن ها تقلید می نمایند مرجع تقلید گویند.

تقلید

مراجعه به متخصصان دینی برای گرفتن احکام دین ، تقلید گفته می شود.

مُقَلِّد

کسانی که در احکام دین متخصص نیستند و برای گرفتن احکام به مراجع تقلید مراجعه می نمایند مُقَلِّد آن مراجع هستند.

ولی فقیه

در میان فقها به فقیهی که توانایی لازم برای بر پایی حکومت را دارد و رهبری جامعه را برای پیاده کردن قوانین الهی به عهده می گیرد ولی فقیه گفته می شود.

شرایط مرجع تقلید:

1- با تقوا باشد .

2- عادل باشد (عادل به کسی گویند که گناه کبیره انجام ندهد و اصراری هم بر گناهان صغیره نداشته باشد).

3- زمان شناس باشد. (یعنی نیازهای روز جامعه را بشناسد و احکام دین را متناسب با نیاز روز استخراج کند).

راه های شناخت مرجع تقلید :

1- انسان خودش به اندازه ای اطلاع داشته باشد که بتواند فقیه جامعه شرایط را بشناسد و تشخیص دهد.

2- دو نفر عادل و مورد اعتماد ، فقیه جامع شرایط را معرفی کنند.

3- یکی از فُقَها چنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود او واجد شرایط است .

ترجمه و پیام دو حدیث مهم

متن حدیث

تر جمه

پیام

امام عصر (ع)  در نامه ای به اسحاق ابن یعقوب  در باره مسایل و مشکلات  عصر غیبت  می فر ماید: « واما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه حدیثنا  فانّهم حجّتی علیکم  و انا حجه الله علیهم »

در مورد رویداد های زمان (رویدادها و مشکلات عصر غیبت ) به راویان حدیث ( فقها) مراجعه کنید  که آنان حجت من بر شمایند  و من حجت خدا  بر آن ها می باشم

- منظور از حوادث الواقعه  ، رویداد های جدید است که جامعه اسلامی با آن روبرو می شود

- منظور  از روات حدیث ، فقها و مجتهدین هر زمان است

امام صادق (ع) در باره شرایط مرجع تقلید می فرماید :  فَاَما  من کان  من الفقها  صائنا لنفسه  ، حافظا لدینه ، مخالفا لهواه ، مطیعا لامر مولاه ، فَلِلعَوامِ اَن یقلدوه و ذالک لایکون الا لبعض الفقها الشیعه لا  کُلُهُم

هر کس از فقیهان  که نگهدارنده نفس خود ،

نگهبان دین خود ، و مخالفت کننده با  هوی  و هوس  خود و فرمان بردار فرمان خداوند باشد  ، پس بر مردم است  که از او پیروی کنند . این ویژگی وجود ندارد مگر در بعضی از فقهای شیعه  نه همه آنها

در عصر غیبت امام زمان (عج) ولایت و رهبری جامعه به نیابت از او بر عهده فقیه واجد شرایط است  که مسئولیت رهبری و اداره جامعه اسلامی را به عهده می گیرد

سوال اول: ولی فقیه چگونه برگزیده می شود؟

کسی شایستگی رهبری جامعه اسلامی را دارد که هم مشروعیت دینی داشته باشد ،یعنی مورد تایید شرع مقدس اسلام باشد  و  هم مقبولیت مردمی  داشته باشد

-         مشروعیت: بنا بر آیات و روایات مشروعیت رهبری جامعه با شرایط زیر محقق می شود :

الف) فقیه عادل و با تقوا باشد.

ب) زمان شناس باشد. ( بتواند احکام دینی را متناسب با نیاز های روز از کتاب و سنت اهل بیت استخراج کند)

ج) با تدبیر و با کفایت باشد. ( بتواند با درایت و بینش قوی ، جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کرده و نقشه های دشمنان را خنثی سازد )

د) شجاعت و قدرت روحی داشته باشد ( بدون ترس و واهمه  با  دشمنان مبارزه کند  -  در اجرای احکام دین از کسی نترسد  -  با قدرت در مقابل تهدید دشمنان بایستد ).

-   مقبولیت ولی فقیه علاوه بر مشروعیت باید مورد قبول مردم هم باشد و به او اعتماد و اطمینان داشته باشند.

حکم فقیهی که مقبولیت دارد ولی مشروعیت ندارد  ، حکم طاغوت است  و پیروی و تبعیت از آن حرام است.

شیوه انتخاب ولی فقیه

ولی فقیه به دو صورت ممکن است انتخاب شود :

یک مرحله (مستقیم) - رهبر جامعه اسلامی به صورت مستقیم توسط مردم انتخاب می شود ( انتخاب امام خمینی به صورت یک مرحله ای با راهپیمایی ها و اجتماعات سراسری بوده است).

دو مرحله ای(غیر مستقیم) -  این شیوه به صورت غیرمستقیم مردم ابتدا فقیهان  مجلس خبرگان را انتخاب می کنند  و مجلس خبرگان وظیفه انتخاب ، عزل و نظارت بر کار رهبر را به عهده دارد .

-  این شیوه در قانون اساسی برای انتخاب رهبر پیش بینی شده است. ( انتخاب آیت اله خامنه ای به عنوان رهبر با همین شیوه بوده است ) .

نکات مهم و تو ضیحات اضافی درس:

-     فقیهان با تقوا و اسلام شناس با تکیه بر دو پشتوانه مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را به عهده می گیرند آن دو پشتوانه عبارتند از: قرآن کریم  و  سیره و سنت پیامبر و ائمه اطهار علیهم اسلام.

-      در عصر غیبت کبری بنا به فرمان امام زمان و به نیابت از ایشان فقیهان جامع شرایط مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را برعهده دارند.

-      فقیهان با تفکر در آیات و روایات و کمک گرفتن از موازین عقل ،  احکام دین را بدست می آورند و در اختیار مردم قرار   می دهند.

-     مرجعیت علمی در عصر غیبت توسط مرجعیت فقیه ادامه می یابد.

-    حکومت اسلامی در عصر غیبت توسط ولایت فقیه استمرار می یابد.

-      اگر شخص مدتی از یک مرجع تقلید کند و تشخیص دهد مرجع دیگری عالم تر است لازم است به تشخیص خود عمل کرده و از فقیه اعلم پیروی کند.

-  هیچ کس نمی تواند پیروی از یک مرجع  را به انسان تحمیل کند یا او را از پیروی از فقیهی باز دارد.

-      آنچه در انتخاب مرجع تقلید نقش اساسی دارد دانش و تقوای اوست.

-     دلیل اینکه مرجع تقلید باید عادل باشد آن است که مردم به او اعتقاد کامل داشته باشند.

-     زمان شناس بودن فقیه به او کمک می کند تا مسایل و احکام را متناسب با نیاز روز جامعه استخراج و در اختیار مردم قرار دهد.

 

سوالات متن درس 11 دین و زندگی سوم متوسطه کتاب جدید سال 1390  

1.     1. آیا مرجعیت علمی فقط به دوران پیامبر(ص) و ائمه اختصاص داشت؟ ص 134 خ 1 تا 3

2.     2. دو شرط اساسی انتخاب ولی فقیه کدامند؟ ص 139 پ 2 خ 1تا2
3. آیا در عصر غیبت نیز، تشکیل حکومت اسلامی ضرورت دارد؟
پاسخ: بله درشکل ولایت فقیه استمرار می یابد . ص 137 شماره 2
4. قرآن کریم انجام دو مسئولیت ولایت ظاهری و مرجعیت علمی را چگونه به مردم نشان داده است؟ ص 134 خ آخر و ص 135 خ 1-2
5. «تفقه» یعنی چه؟ به چه کسی فقیه می گویند؟ ص 135 پ 1 خ 2-3
6. طبق احادیث وارده نقش فقها در عصر ائمه چگونه بوده است؟ ص 135 و 136 ش 1-5

7. شرایط انتخاب مرجع تقلید کدامند ؟ ص 137 پ 4 ش 1 تا 2
8. در عصر غیبت فقیه با تکیه بر کدام پشتوانه ها می تواند به وظایف مرجعیت علمی و حکومت اسلامی اقدام نماید؟ص 137 پ3 ش 1و2
9. امام عصر(عج) در پاسخ به اسحاق بن یعقوب درباره راه چاره در رویداد جدید چه فرمودند؟ ص 136 ش 5 خ سبز
10. فقیهان چگونه احکام دین را بدست می آورند؟با تفکر در آیات و روایات و کمک گرفتن از موازین دقیق عقل
11. تقلید یعنی چه؟ ص 137 پ 1 خ 4-5
12. ولی فقیه به چه کسی می گویند؟ ص 137 پ 2 خط 1-3
13. مرجعیت علمی و ولایت فقیه درعصر غیبت چگونه ادامه می یابد؟ ص 137 شماره 1 و 2
14.شرایط انتخاب ولی فقیه از نظر شرع (مشروعیت)کدامند ؟ ص 137 پ 4 ش 1 تا 5
15. با استفاده از حدیث امام صادق(ع) درباره ی ویژگی های مرجع، چه فقیهی شایسته ی پیروی است؟ ص 135 خ سبز  شماره های 2
16. فقیه واجد شرایط را از چه راههایی می توان شناخت؟ ص 138 پ 2 شماره 1-3

17.راههای انتخاب ولی فقیه کدامند ؟ ص 139 پ 1 خ 6