اهم مطالب و پاسخ سوالات درس ۱۱ دین و زندگی سوم متوسطه

درس یازدهم  -  مرجعیت و ولایت فقیه

امام  در جامعه 2 وظیفه مهم دارد که  در زمان غیبت امام زمان (ع) به شیوه های زیر عمل می شود : شیوه تداوم  وظایف امام  در عصر غیبت امام عصر (ع) مرجعیت علمی چون جامعه اسلامی در هر عصر و زمانی با مسایل دینی و اجتماعی جدید روبرو می شود در حل مسایل و مشکلات دینی جز با تکیه بر تخصص عمیق و تسلط کامل بر منابع دینی مقدور نیست پس مردم باید در مورد حل مسایل و مشکلات جدید جامعه به فقیهان و مجتهدین مراجعه و احکام جدید دین را دریافت دارند. ولایت ظاهری ولایت ظاهری(حکومت اسلامی) در عصر غیبت توسط ولی فقیه انجام می شود. وجود کتاب الهی به تنهایی کافی نیست ، جامعه اسلامی نیازمند  مرجعیت علمی و  ولایت ظاهری (حکومت اسلامی ) است معرفی و تعریف چند اصطلاح: تَفَقُّه به معنای تفکر عمیق است. فقیه به افرادی که در مسایل دینی و احکام دین به معرفت عمیق رسیده اند فقیه گفته می شود. مرجع تقلید به فقیهانی که مردم برای گرفتن احکام دینی به آن ها مراجعه می کنند و از آن ها تقلید می نمایند مرجع تقلید گویند. تقلید مراجعه به متخصصان دینی برای گرفتن احکام دین ، تقلید گفته می شود. مُقَلِّد کسانی که در احکام دین متخصص نیستند و برای گرفتن احکام به مراجع تقلید مراجعه می نمایند مُقَلِّد آن مراجع هستند. ولی فقیه در میان فقها به فقیهی که توانایی لازم برای بر پایی حکومت را دارد و رهبری جامعه را برای پیاده کردن قوانین الهی به عهده می گیرد ولی فقیه گفته می شود. شرایط مرجع تقلید: 1- با تقوا باشد . 2- عادل باشد (عادل به کسی گویند که گناه کبیره انجام ندهد و اصراری هم بر گناهان صغیره نداشته باشد). 3- زمان شناس باشد. (یعنی نیازهای روز جامعه را بشناسد و احکام دین را متناسب با نیاز روز استخراج کند). راه های شناخت مرجع تقلید : 1- انسان خودش به اندازه ای اطلاع داشته باشد که بتواند فقیه جامعه شرایط را بشناسد و تشخیص دهد. 2- دو نفر عادل و مورد اعتماد ، فقیه جامع شرایط را معرفی کنند. 3- یکی از فُقَها چنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود او واجد شرایط است . ترجمه و پیام دو حدیث مهم متن حدیث تر جمه پیام امام عصر (ع)  در نامه ای به اسحاق ابن یعقوب  در باره مسایل و مشکلات  عصر غیبت  می فر ماید: « واما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه حدیثنا  فانّهم حجّتی علیکم  و انا حجه الله علیهم » در مورد رویداد های زمان (رویدادها و مشکلات عصر غیبت ) به راویان حدیث ( فقها) مراجعه کنید  که آنان حجت من بر شمایند  و من حجت خدا  بر آن ها می باشم - منظور از حوادث الواقعه  ، رویداد های جدید است که جامعه اسلامی با آن روبرو می شود - منظور  از روات حدیث ، فقها و مجتهدین هر زمان است امام صادق (ع) در باره شرایط مرجع تقلید می فرماید :  فَاَما  من کان  من الفقها  صائنا لنفسه  ، حافظا لدینه ، مخالفا لهواه ، مطیعا لامر مولاه ، فَلِلعَوامِ اَن یقلدوه و ذالک لایکون الا لبعض الفقها الشیعه لا  کُلُهُم هر کس از فقیهان  که نگهدارنده نفس خود ، نگهبان دین خود ، و مخالفت کننده با  هوی  و هوس  خود و فرمان بردار فرمان خداوند باشد  ، پس بر مردم است  که از او پیروی کنند . این ویژگی وجود ندارد مگر در بعضی از فقهای شیعه  نه همه آنها در عصر غیبت امام زمان (عج) ولایت و رهبری جامعه به نیابت از او بر عهده فقیه واجد شرایط است  که مسئولیت رهبری و اداره جامعه اسلامی را به عهده می گیرد سوال اول: ولی فقیه چگونه برگزیده می شود؟ کسی شایستگی رهبری جامعه اسلامی را دارد که هم مشروعیت دینی داشته باشد ،یعنی مورد تایید شرع مقدس اسلام باشد  و  هم مقبولیت مردمی  داشته باشد -         مشروعیت: بنا بر آیات و روایات مشروعیت رهبری جامعه با شرایط زیر محقق می شود : الف) فقیه عادل و با تقوا باشد. ب) زمان شناس باشد. ( بتواند احکام دینی را متناسب با نیاز های روز از کتاب و سنت اهل بیت استخراج کند) ج) با تدبیر و با کفایت باشد. ( بتواند با درایت و بینش قوی ، جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کرده و نقشه های دشمنان را خنثی سازد ) د) شجاعت و قدرت روحی داشته باشد ( بدون ترس و واهمه  با  دشمنان مبارزه کند  -  در اجرای احکام دین از کسی نترسد  -  با قدرت در مقابل تهدید دشمنان بایستد ). -   مقبولیت ولی فقیه علاوه بر مشروعیت باید مورد قبول مردم هم باشد و به او اعتماد و اطمینان داشته باشند. حکم فقیهی که مقبولیت دارد ولی مشروعیت ندارد  ، حکم طاغوت است  و پیروی و تبعیت از آن حرام است. شیوه انتخاب ولی فقیه ولی فقیه به دو صورت ممکن است انتخاب شود : یک مرحله (مستقیم) - رهبر جامعه اسلامی به صورت مستقیم توسط مردم انتخاب می شود ( انتخاب امام خمینی به صورت یک مرحله ای با راهپیمایی ها و اجتماعات سراسری بوده است). دو مرحله ای(غیر مستقیم) -  این شیوه به صورت غیرمستقیم مردم ابتدا فقیهان  مجلس خبرگان را انتخاب می کنند  و مجلس خبرگان وظیفه انتخاب ، عزل و نظارت بر کار رهبر را به عهده دارد . -  این شیوه در قانون اساسی برای انتخاب رهبر پیش بینی شده است. ( انتخاب آیت اله خامنه ای به عنوان رهبر با همین شیوه بوده است ) . نکات مهم و تو ضیحات اضافی درس: -     فقیهان با تقوا و اسلام شناس با تکیه بر دو پشتوانه مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را به عهده می گیرند آن دو پشتوانه عبارتند از: قرآن کریم  و  سیره و سنت پیامبر و ائمه اطهار علیهم اسلام. -      در عصر غیبت کبری بنا به فرمان امام زمان و به نیابت از ایشان فقیهان جامع شرایط مرجعیت علمی و حکومت اسلامی را برعهده دارند. -      فقیهان با تفکر در آیات و روایات و کمک گرفتن از موازین عقل ،  احکام دین را بدست می آورند و در اختیار مردم قرار   می دهند. -     مرجعیت علمی در عصر غیبت توسط مرجعیت فقیه ادامه می یابد. -    حکومت اسلامی در عصر غیبت توسط ولایت فقیه استمرار می یابد. -      اگر شخص مدتی از یک مرجع تقلید کند و تشخیص دهد مرجع دیگری عالم تر است لازم است به تشخیص خود عمل کرده و از فقیه اعلم پیروی کند. -  هیچ کس نمی تواند پیروی از یک مرجع  را به انسان تحمیل کند یا او را از پیروی از فقیهی باز دارد. -      آنچه در انتخاب مرجع تقلید نقش اساسی دارد دانش و تقوای اوست. -     دلیل اینکه مرجع تقلید باید عادل باشد آن است که مردم به او اعتقاد کامل داشته باشند. -     زمان شناس بودن فقیه به او کمک می کند تا مسایل و احکام را متناسب با نیاز روز جامعه استخراج و در اختیار مردم قرار دهد. سوالات متن درس 11 دین و زندگی سوم متوسطه کتاب جدید سال 1390   1.     1. آیا مرجعیت علمی فقط به دوران پیامبر(ص) و ائمه اختصاص داشت؟ ص 134 خ 1 تا 3 2.     2. دو شرط اساسی انتخاب ولی فقیه کدامند؟ ص 139 پ 2 خ 1تا2 3. آیا در عصر غیبت نیز، تشکیل حکومت اسلامی ضرورت دارد؟ پاسخ: بله درشکل ولایت فقیه استمرار می یابد . ص 137 شماره 2 4. قرآن کریم انجام دو مسئولیت ولایت ظاهری و مرجعیت علمی را چگونه به مردم نشان داده است؟ ص 134 خ آخر و ص 135 خ 1-2 5. «تفقه» یعنی چه؟ به چه کسی فقیه می گویند؟ ص 135 پ 1 خ 2-3 6. طبق احادیث وارده نقش فقها در عصر ائمه چگونه بوده است؟ ص 135 و 136 ش 1-5 7. شرایط انتخاب مرجع تقلید کدامند ؟ ص 137 پ 4 ش 1 تا 2 8. در عصر غیبت فقیه با تکیه بر کدام پشتوانه ها می تواند به وظایف مرجعیت علمی و حکومت اسلامی اقدام نماید؟ص 137 پ3 ش 1و2 9. امام عصر(عج) در پاسخ به اسحاق بن یعقوب درباره راه چاره در رویداد جدید چه فرمودند؟ ص 136 ش 5 خ سبز 10. فقیهان چگونه احکام دین را بدست می آورند؟با تفکر در آیات و روایات و کمک گرفتن از موازین دقیق عقل 11. تقلید یعنی چه؟ ص 137 پ 1 خ 4-5 12. ولی فقیه به چه کسی می گویند؟ ص 137 پ 2 خط 1-3 13. مرجعیت علمی و ولایت فقیه درعصر غیبت چگونه ادامه می یابد؟ ص 137 شماره 1 و 2 14.شرایط انتخاب ولی فقیه از نظر شرع (مشروعیت)کدامند ؟ ص 137 پ 4 ش 1 تا 5 15. با استفاده از حدیث امام صادق(ع) درباره ی ویژگی های مرجع، چه فقیهی شایسته ی پیروی است؟ ص 135 خ سبز  شماره های 2 16. فقیه واجد شرایط را از چه راههایی می توان شناخت؟ ص 138 پ 2 شماره 1-3 17.راههای انتخاب ولی فقیه کدامند ؟ ص 139 پ 1 خ 6